गण दस हैं । दस गणों में धातुओं की कुल संख्या १९७० है ।
१. भ्वादिगण - इस गण की प्रथम धातु 'भू' है। इस गण में १०३५ धातुएँ हैं। भ्वादि गणीय धातुओं में धातु और प्रत्यय के बीच में 'शप्' विकरण लगता है (कर्तरि शप्) । मूल प्रत्ययों 'ति त: अन्ति' के साथ शप् मिलकर वे 'अति, अत:, अन्ति' बन जाते हैं।
'भू' (होना) परस्मैपद
लट् (वर्तमान)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भवति | भवत: | भवन्ति |
मध्यमपुरुष: | भवसि | भवथ: | भवथ |
उत्तमपुरुष: | भवामि | भवाव: | भवाम: |
लिट् (परोक्ष)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | बभूव | बभूवतु: | बभूवु: |
मध्यमपुरुष: | बभूविथ | बभूवथु: | बभूव |
उत्तमपुरुष: | बभूव | बभूविव | बभूविम |
लुट् (अनद्यतन भविष्यत्)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भविता | भवितारौ | भवितार: |
मध्यमपुरुष: | भवितासि | भवितास्थ: | भवितास्थ |
उत्तमपुरुष: | भवितास्मि | भवितास्व: | भवितास्म: |
लृट् (अद्यतन भविष्यत्)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भविष्यति | भविष्यत: | भविष्यन्ति |
मध्यमपुरुष: | भविष्यसि | भविष्यथ: | भविष्यथ |
उत्तमपुरुष: | भविष्यामि | भविष्याव: | भविष्याम: |
लोट् (आज्ञार्थ)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भवतु/भवतात् | भवताम् | भवन्तु |
मध्यमपुरुष: | भव/भवतात् | भवतम् | भवत |
उत्तमपुरुष: | भवानि | भवाव | भवाम |
लङ् (अनद्यतन भूत)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | अभवत् | अभवताम् | अभवन् |
मध्यमपुरुष: | अभाव: | अभवतम् | अभवत |
उत्तमपुरुष: | अभवम् | अभवाव | अभवाम |
विधिलिङ्
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भवेत् | भवेताम् | भवेयु: |
मध्यमपुरुष: | भवे: | भवेतम् | भवेत |
उत्तमपुरुष: | भवेयम् | भवेव | भवेम |
आशीर्लिङ्
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | भूयात् | भूयास्ताम् | भूयासु: |
मध्यमपुरुष: | भूया: | भूयास्तम् | भूयास्त |
उत्तमपुरुष: | भूयासम् | भूयास्व | भूयास्म |
लुङ् (अद्यतन भूत)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | अभूत् | अभूताम् | अभूवन् |
मध्यमपुरुष: | अभू: | अभूतम् | अभूत |
उत्तमपुरुष: | अभूवम् | अभूव | अभूम |
लृङ् (भविष्यत्)
एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुष: | अभविष्यत् | अभविष्यताम् | अभविष्यन् |
मध्यमपुरुष: | अभविष्य: | अभविष्यतम् | अभविष्यत |
उत्तमपुरुष: | अभविष्यम् | अभविष्याव | अभविष्याम |
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें